GAZİANTEP'TE SÖYLENEN
DEYİMLER
Deyimler
İçeriklerin izah ve detayları kitaptadır.
- Boşuna biz bizi avıgmiy꼁g. 꼩꼁꼴gi 꼰꼁l olursa ossu꼴 netiyce d꼈şmedi. 꼉yle de ossa baddıg, b꼐yle de ossa baddıg!
- M꼃med'nen 꼄hmed'i꼴 aralarınd꼃 düşmann꼈 galdırm꼁g uçun çog urgaşdım; i꼶isi de çog 꼁ynad olub ana꼴 꼁şş꼃, baba꼴 yo꼲arı d꼐y꼲en d꼐y꼲en genneri barışdırdım. Öpüşdürdüm.
- 꼄mmi param galmamış, acıg şunu b꼃 beleş v꼐rebili꼴 mi?
- G꼐d 꼠lum g꼐d; Ana꼴 bab꼂 beleş mi geldi?
Ana꼴 da gözel mi?
- Gözel olmas꼐ydı babam alır mıydı?
- Her çir꼲in de evde galmazdı.
- N'꼃der de gözessi꼴! Ana꼴 da seni d꼠rd꼠nda aceba gaç s꼃n guym꼁g yidiydi?
- Bu 꼰꼁lı꼴 ne yav? Papas 꼶imi olmuşsu꼴; para꼴 y꼠sa berber parası v꼐riym! 꼄yib h꼂. Ana꼴 꼶imi sac uz꼁d꼁c꼃꼴a baba꼴 꼶imi bıyyıg uzat.
- Sen seni n꼈n bu'꼁der övüy, süzüniy, geziy, gonuşiysı꼴 꼲ı? Seni꼴 geld꼒꼴 y꼐ri çog 꼐yi biliyg. Seni꼴 ana꼴 꼰꼁rtig, bana꼴 hörtüg; nasıssa sen bi dilber-i şe꼲er 꼶imi olmiya çalışiysı꼴.
- İşiy꼴 hemen bidmesi uçun ne 꼁cele 꼐diysin? Birez sabıllı ol. Ne bu telaşı꼴, ana꼴 seni 꼐şigligde mi d꼠rdu?
- Ne d꼐seg, ne sors꼁g, ne gonuşsa꼴 yüzü꼴 heb güliy. Ana꼴 seni gül ayında mı d꼠rdu 꼲ına?
- Ne bu'꼁der 꼁cele 꼐dib i꼶i 꼁y꼁mı bi pabıca so꼲iysı꼴? Acıg sabıllı olm꼐y bil! Ana꼴dan y꼐ddi aylıg mi d꼠du꼴?
- Aha bunu burda s꼢l꼐ym; bu adamı꼴 g꼐dişini h꼐ç b꼈nm꼐ym; so꼴unda p꼐rişan olmasından gor꼰iym. Mesl꼈nde, para gazanmada irellem꼐yb heb g꼐ri g꼐ri anarya g꼐diy. Allah so꼴unu 꼲꼐yr 꼐yliye.
-Ne "Dur!" biliy ne "Otur" Biliy. Allah yır꼃g 꼐yliye hob oturub hob 꼶꼁꼲ıb ortal꼒 biribirine gatiy, her꼶eşi gıvıg gıvıg oynadiy! Anası onu h꼐ç b꼐l꼈 b꼐lememiş 꼲i.
- Bu adam heb beleşcini꼴 biri. Elini c꼐bine sogmasını ya bilm꼐y ya da canı isdem꼐y. Anası c꼐bini s꼁꼴꼲ı omuzuna di꼲ig!
- Allah bi꼴 bere꼶ad v꼐rsi꼴. Ald꼒mı꼴 şu'꼁derini saddım, anası çıgdı; geri galanı 꼶ara galdı.
- H꼐ç sorma! Aliy꼲ana b꼂lıya almışım. Fiyedi birdenbire düşdü. Sadm꼐yb begledsen 꼲ımsiyb zibill꼈 g꼐dici. Üçüne b꼐şine b꼁gm꼐yb elimden çı꼲ardım amma anası da g꼐ddi, danası da g꼐ddi. Ne d꼐yeg 꼶ar zeralı꼴 ort꼃!
- Bu y꼒 terbiye, y꼐tişdirme b꼐yle olmamalı; n'꼃der yavan biş꼐y! Toblantıda her꼶eşi꼴 old꼠 y꼐rde anası duriy, çüşş꼢 gonuşiy! Toblantiy yarım bır꼁꼲ıb çıgdım, di꼴nemedim bileme.
V꼁꼲 yazzıg! Elini c꼐bine dıgm꼐y bilm꼐y. Anası gennine c꼐b digm꼐y ya unudmuş ya h꼐ç digmemiş, ya꼲ud örgedmemiş!
- Onu꼴 b꼐yle davranmalarını ne 꼁yible꼴 ne g꼁ribse꼴. B꼢gleri b꼐yle y꼐tişdirmişler. Onu꼴 anası n꼐ydi 꼲i danası n'ola.
- Maşalllah! Anası onu G꼁dir G꼐cesi d꼠rug. N꼐ye elini adsa işi rasgeliy, tintinisi döniy.
- B꼐yle anası ölmüş tay 꼶imi yat꼁c꼃꼴a kag da iş꼈, güce b꼁g. Boşdurm꼐y ş꼐ytan bileme s꼈mez.
- 꼄ferim anasına! Maşallah gızına 꼐yi b꼁gmış; temizl꼒ne, yim꼈ne, terbiyesine 꼐yi digg꼁d 꼐dmiş. Onu yumuş, yı꼲amış, o da 꼐yi b꼢müş.
- Amani꼴 mitigd꼈 o galabalıg n꼐ydi 꼲ine? İnne adsa꼴 y꼐re düşmez, anasını yitiren babasını bulamazdı.
- Siz onnarnan fazla senni benni olma꼴. Onnar analarını꼴 adiynan s꼢lendigleri uçun gennerden 꼶imsiye 꼲꼐yr gelmez!
- Geçen gün evd꼈 bozulan süpürg꼐y t꼁mir 꼐ddiriym d꼐yn t꼁mirciye g꼐ddim, t꼁mir fiyetini sordum. Çog yüssegden bi fiyed s꼢ledi, ben de yabdırmadım g꼐ri getirdim. Bu adam anasını꼴 m꼐hr'ini isd꼐y yav!
- Bu adam n꼐rden çı꼲iy garşıma. H꼐ç sevm꼒ym, gene de garşıma çı꼲iy y꼒n si꼴illeniym.Gennini görd꼢m 꼶imi anamı꼴 oynaşını görmüş 꼶imi oliym.
- Sennen ort꼁g d꼈lmiyg? 꼉yl꼐yse bütün g꼁ralları biribirimizden 꼰꼁berli ve bilabarca v꼐rmeliyg. Ne ossa anca bilabar, ganca bilabar olmalı d꼈l mi?
- Sen ona ne b꼁꼰iysı꼴 d꼃 dü꼴꼲ü çocug. B꼐yle ş꼐ylere 꼁glı 꼐rmez; anca 꼁şşıg, gülle oynamasını bilir.
- D꼐d꼒꼴 işleri꼴 al꼐yc꼒nı yapdıg mı, d꼃 ne 꼁ndiyad çı꼲ariysı꼴?
- Bütün bu 꼁ndiyadlı işler de senden çı꼲iy h꼂!
- 꼄neze g꼁v꼃 꼶imi anca boy b꼢dmesini bilmiş.
- Sen꼒 de söz mü yav! 꼄꼴gariya h꼁neg!
- Evi boya 꼐ddiriciydim; galasnan sehba gereg oldu. Garşı gonşud꼃꼲ıları꼴 꼁mbarlarında 꼁꼴ırı 꼁꼴ırı duriydı amma işimiz var d꼐yn v꼐rmediler.
- O adam var ya! H꼐ç 꼶imseden bi ş꼐y almaz, isdemez; nası geçinir kimseni꼴 꼁glı y꼐dmez. 꼄꼴ga gö꼴üllü biri o.
- Şişginn꼒ni, övüngeşl꼒ni di꼴ned꼒miz y꼐dm꼐ymiş 꼶imi yanımıza gelib gonuşan gardaşı da 꼁yni 꼲uyda çıgdı. 꼄꼴naşıldı bunnarı꼴 babalarını꼴 b꼁yr꼁gdar old꼠!
- Param olmadıgdan s꼠na bi ş꼐yler çog ucuz olmuş. Hepisi boş.
- Ab꼠v, çog digg꼁d 꼐di꼴 ha! 꼑r birine bi 꼄nteb garası çalınırsa gırg d꼁fa yı꼲ansa bileme çı꼲ardılamaz. Digg꼁d 꼐din, gara çalın꼁c꼁g y꼐rde gezme꼴.
- 꼄ntep garası üzümü sermiye g꼐diy꼲en 꼐yle potasa, z꼐ytiny꼃na, b꼢g gazana, fazla suya gereg yog. Bi ırbıg suynan serersi꼴 olur biter.
Bu 꼰꼁neg eveldenmiş. Şindi 꼩꼁leb içme suyunu başga y꼐rden aliy; ayrıca Sacır'ın y꼁t꼃nı ıslad꼁c꼁g g꼁der bile su galmadı.
- Açıg s꼢l꼐ym 꼲i ben 꼄nteb'i güccüg bi y꼐r, sen꼁yisi, alışv꼐rişi az bi y꼐r d꼐yn biliydim. T꼁yinde gor꼲a gor꼲a geldimdi. Şindi başga y꼐re gara gara düşünüb g꼐diym.
- Yav bu 꼄nteb n꼐ymiş b꼐yle? Açıg s꼢l꼐ym gor꼲a gor꼲a geldim amma yiyec꼈ni꼴 boll꼠, ucuzl꼠, her y꼐rde el yapımı şirin yiyecegler, havasını꼴 꼐yil꼒 꼁glımı başımdan aldı. Aha şindi tegral başga y꼐re t꼁yin old꼠ma d꼃 çog üzüliym.
- "Bahar geldi, gışdan gurtuldug." D꼐yn hemene sevinib de soyunmiya 꼶꼁gma꼴. 꼄nteb'i꼴 gışı s꼠nadan gelir h꼂!
- Borc꼠 꼰꼁vara daşa yazıb da zemannan silind꼒nd꼐yse borcu꼴 olmad꼒nı, "Oss꼐ydı daşda yazılı olurdu." d꼐miye k꼁gma h꼂!
- 꼩꼁yred yav! Sen bu'꼁der gezme꼴nen 꼰꼁beri꼴 Yimen 꼐linden h꼐ç gelmedi. D꼐meg 꼄nteb'li d꼈ssi꼴.
- 꼄glımızı꼴 꼐rmed꼒, çog 꼰꼁yred 꼐dd꼒miz 꼁ntiriş işler heb sende çı꼲iy h꼂!
- B꼢n filannara g꼐dd꼔z, hele 꼁꼴nadı꼴 son uşagları olan gızları nası biriydi?
- Nası olucu 꼁ynen b꼢g gardaşları 꼶imi 꼁p꼁l꼁g, top꼁l꼁g, gara cumb꼁l꼃꼴 biri. Amma gene de sevinni, yuval yuvallar.
- M꼃medgile g꼐ddim de 꼶꼐şge g꼐dmez ol꼐ydım! Ortancıl 꼠lunu꼴 apır sapır gonuş꼠ndan gafam şişdi; 꼶꼐şge g꼐dmiy꼐ydim.
- 꼩꼃 onnarı mı d꼐ys꼐z? Y꼐ri꼴 gardaşım y꼐ri꼴. Onnarda ne 꼁r, ne namıs h꼐çbi ş꼐yi arama꼴; hepisi tertemiz.
- S꼃 gac d꼃fa s꼢ledim, onnan 꼁r꼲adaşlıg 꼐dme d꼐yn. Adım꼒 onnara garşı tertibli ad, 꼰꼁dda selamı s꼁b꼁hi 꼶es! Onnarı꼴 꼁r damarları çadl꼐yg, sona s꼃 zeralları do꼲und꼠 d꼈l bi ucu da bize gelir d꼐yn gor꼲iym!
- Onnar 꼁r 꼁teb tanımaz, h꼐ç 꼶imseden de çe꼲inmezler.
- Gonşum d꼐yn bi y꼐re bilabar g꼐ddim de g꼐dd꼒me, g꼐dec꼈me bi꼴 pişman oldum! Ord꼃 gonuşması, davranışından ben utandım, her꼶eşe 꼁r 꼶ir oldum.
- Ne d꼐sem, n'꼃der 꼁ğır gonuşsam da oralı olm꼐y. Tam bi 꼁r satan olmuş.
- Çorablarımı ar꼐ym, ar꼐ym bu tüllü bulam꼐ym; sen y꼐rini biliy misi꼴?
- Ara bul m꼃llesine g꼐dig z꼃r!
- 꼄r꼲adaşlardan filan filannan bilabar seb günü G꼁v꼁gl꼂 s꼁hriye g꼐dicig. Sennen on gişi olucug; sen masrafı gör, 꼰꼁rfeneli bölüşeg.
- Yog 꼃m benim ara gapım 꼶idli, başga işim var, gelem꼐ycim! Siz benim uçun istif꼒zi bozma꼴.
- İşi yog, gazancı yog, birigdird꼒 yog; ac öleceg d꼈l ya! S꼃ğdan soldan aradan geçinib g꼐diy.
- Onnar biribirleriynen o g꼁der senni benni 꼲i sırlarını 꼶imsiye d꼐mezler; aralarından da inne, biz bileme geçemez.
- Ben de faydalanabilir miym d꼐yn b꼃şire 꼐dilen bi galabal꼂 girdim. Her꼶eş bazall꼈nı 꼐ddi, aldı, saddı, savışıb g꼐ddi. Ben se aralıg iti 꼶imi yal꼒z başıma ortada galdım.
- Aralıg p꼐şdalası olma, acıg birez 꼁gır ol da her꼶eş seni sevsi꼴, saysı꼴, hörmed 꼐dsi꼴.
- Geçennerde bi esgicide bi aled gördüm, tam benim işime yariyan bi ş꼐y. Her y꼐rde ar꼐yb da bulamadıydim, b꼢n şans b꼃 güldü. Evel꼲i çabam boş꼐ymış, m꼈r 꼲i rasgelmeliymiş.
- Bu 꼄rab milletini꼴 꼲uyları, gonuşmaları, 꼁꼴n꼐yişları, neşeleri bizim 꼲uylarımıza h꼐ç uym꼐y. Bize göre 꼲uyları 꼲arab.
- La y꼠rum! Annacımda 꼁rasa 꼁ll꼒 꼶imi ne duriysı꼴?
- M꼁꼴gır çür꼢 n'꼃der geregsizse benim nazarımda 꼁rasa 꼶elini꼴 de gıymatı deligli m꼁꼴gır 꼐dmez.
- 꼄rasa keli bu, her ş꼐yden 꼰꼁beri olur, her ş꼐yi bilir.
- Y꼠rum o adam 꼁rasa uş꼃nı꼴 te꼲i, 꼶imse onnan 꼁şşıg atamaz. E꼴 꼐yisi sen o işden diş꼒 çeg.
- La h꼐ç tütün al꼁c꼁g para꼴 yog mu 꼲ına heb benden odlaniysın? 꼄rasa Uzun Çarşı, t꼐yre꼲iyse꼴 tütün daşı!
- 꼩꼁negler adamlardan çog 꼲ızliymış yav! D꼁ha az evel 꼄rasa'da bi yalan uydurdiydım; Galaltı'na geldim, b꼁gdım 꼲ına her꼶eşi꼴 꼃zında dolaniy! N꼐rd꼐yse yalanıma ben de inanıcım.
- O adamı꼴 göynü çog 꼐ngin, hemin de g꼁n꼃d꼶arı꼴 biri. Eline yiyeceg, para dutuşdurussa az irelde möhtac birini görse hemene ona yardım edib elind꼈ni, avıcınd꼃nı v꼐rir
- Sen her꼶eşi꼴 sözünü boşv꼐r de gücü꼴 y꼐tiyse 꼄rasa'dan bi düven almıya b꼁g. Bedesdend꼈leri꼴 yüzleri güneşi az gördügleri uçun da ire꼴gleri tıs, gazanşları az olur. Heb oturub alışv꼐riş 꼐deller. Şu 꼰꼁n꼈mi de unudma! "꼄rasa'nı꼴 꼁ll꼒 bile bedesdeni꼴 bi yıll꼒na bedel".
- Ben bu 꼁rab꼐y da h꼐ç b꼈nmedim, 꼃 bu dördüncü. Möhüm d꼈l tezesini alırım, ne var 꼲ına? 꼄rasa'nı꼴 b꼁rd꼃, biri olmassa bi d꼃.
- Tegge Camısı'nı꼴 yanından b꼃rd꼒 꼶imi sesi t꼂 Garatalla'dan duyuliy, bell'oliy. Tam bi 꼄rasad dellalı.
- N꼈n b꼐yl'꼐ddi꼴 꼲i? Buna o'꼁der emeg v꼐rdi꼴, zeman 꼲arcadı꼴, para꼴 g꼐ddi; birini꼴 b꼈nmemesine gızıb ataşa mı atıciydı꼴. Onu꼴 꼰꼁negleri꼴e ya gul꼁꼴ı gapadıciydı꼴 ya da figrini sorm꼐yciydı꼴. Yazzıg 꼐ddi꼴, emegler꼒 ariya v꼐rdi꼴!
- B꼢n 꼁꼰꼁d, acıg otur da di꼴nen; Ne var yanı seni çog sı꼲ışdıran mı var, y꼠sa ardı꼴 urg꼠 mu basdıriy?
- Aman ha! Ona sırr꼔zı v꼐rme꼴; s꼠na bunu goz 꼐der size garşı gullanır, o gövenilmezi꼴 te꼲i. Ardından urgundan g꼐dilmez.
- O adam çog de꼴gesiz, s꼁ğını solunu, ardını urgunu düşünm꼐yb pat꼁d꼁g bi 꼰꼁neg s꼠l꼐y; herkeşi bus 꼶imi 꼐diy.
- Acıg birez begle, d꼃 geleceg olannar var. Ardı꼴ı, urgu꼴u düşün de yim꼈 bilabar başla; ben de hep꼒ze paylaşdıriym.
- Amman 꼁ğam ona y꼒n digg꼁d 꼐di꼴, sözüne h꼐ç gövenme꼴. Onu꼴 꼁rifesiynen bayram 꼐dilmez h꼂!
- Bunnar yıllarca çalışdılar, anca borşnan 꼲arşnan arfa turfa bi 꼁raba s꼃bi oldular.
- Aman h꼂! O adamnan h꼐ç alışv꼐riş 꼐dme꼴, söz 꼰꼁neg 꼐dme꼴, ona s꼁꼲ın dalaşma꼴. O, 꼁rı namısı satıg, gazz꼒nı b꼐line dı꼲ıg.
- P꼈h gızım el꼈 s꼃lıg. Gabları arı silli bellur 꼶imi yı꼲꼐yb tertemiz 꼐dmişsi꼴.
- "D꼃 y꼒 yı꼲adım, g꼐yilmedi bileme." D꼐ysi꼴 amma hele şu pisine 꼶irine b꼁g, arısilli bog 꼶imi!
- Dün donu (çamaşırı) 꼁cer alınan sabınnan yudum, arı sili mis 꼶imi oldu.
- Çamaşırı 꼐yi sifdilemiş, gözel sabın çalmışı꼴. Arıdan arı, sudan duru olmuş; hemin de burc꼁g burc꼁g go꼲iy.