GAZİANTEP'TE SÖYLENEN
ATASÖZLERİ
Atasözleri
İçeriklerin izah ve detayları kitaptadır.
Görgüsü z꼁yif olan birini bi y꼐ri꼴 başına getirm꼐yci꼴. S꼠na genni gennini çog b꼢g biri beller de 꼁gla 꼰꼁yala gelmiyen görgüsüzlügler yapabilir, genni gennini çog yüsseg görebilir. B꼢gler boşa d꼐memişler "Abdal ata biner bey old꼠nu sanar, çelem aşa girer y꼁ğ old꼠nu sanarmış."
- Evde 꼁cer 꼁y꼁ggabı꼴 yogmuş 꼶imi 꼶imi꼴, n꼐reden ald꼒꼴, 꼰꼃 zibilligde buld꼠꼴 biri tay꼶eş bunu g꼐yib senseni abdal y꼐rine goy꼁c꼃꼴a bab꼐y꼴 s꼃 ald꼒 gözel olanı g꼐y de her꼶eş s꼃 beyi꼴 꼠lu bey d꼐si꼴ner.
Bunnar d꼃 çocuglar. İş d꼐rsi꼴 dudmazlar, bi ş꼐yi bi y꼐re götürmezler, s꼁꼴a yardım 꼐dmezler amma oyun old꼠 꼶imi her ş꼐yi unudullar, yimeg yime bileme 꼁꼲ıllarına gelmez. Abdalnan uş꼃꼴 h꼐ç fargı yog 꼲ı! O da davıl çalm꼁gdan başga işleri yabma 꼁꼲ıllarına gelmez, davıldan h꼐ç osanmazlar.
Abdal gızı 꼲atın olmaz, dilenmesse gannı doymaz.
- Gennine bi꼴 d꼃fa s꼢ledim, bu abdal gızını alma d꼐dim. Di꼴nemedi de s꼁꼴꼲ı so꼴u 꼐yi mi oldu? Aha 꼰꼁lı, aha çulu. Avradı gennine 꼲atınnıg 꼐dem꼐y, 꼐demez 꼲i. Abdal gızından h꼐ç 꼲atın olur mu?
- Geregsiz birini yüsseg bi y꼐re getirm꼐yci꼴. B꼁gsanan filan adam bulund꼠 y꼐ri 꼰꼁zm꼐dem꼐di 꼲i gereg olmad꼒 꼰꼁lda iresmi b꼢g c꼐z꼐y aylesine 꼶esmiş. Buna ne d꼐nir biliy mis꼒z? Abdala "bey" d꼐rse꼴 evvel babasını asarmış.
Ne var 꼲ı? Dilenec꼈 gapılar her zeman çog oldugdan s꼠na abdala h꼐ç gıdlıg olur mu?
Gardaşıma o g꼁der s꼢l꼐ym, gannı 꼶imi yavraliym. "Gel şu gazanclı işimi꼴 bi ucundan da sen tut, bennen bilabar sen de gazan." d꼐ym. Benim işim b꼃 göre 꼐yi, gafamı 꼁꼴niyamad꼒m başga ş꼐ylere yormam, ben b꼁 y꼐terim. Hemin "abdalı꼴 꼰꼁꼲ına davıl çı꼲ışıglı" d꼐yn işime el uzadm꼐y.
- Ma꼲in꼐y bu t꼁mirciye götürmese꼴 꼐yi 꼐derdi꼴. Hemin 꼁cemi hemin aledleri az. B꼁gsanan ma꼶ineni꼴 꼃zı gözü bi tarafa g꼐dmiş. Ne d꼐ym! 꼄cemi berbere tıraş olan so꼴ucuna gadlanırmış.
- Şu g꼁der gışlıg yiyec꼈m, şu g꼁der hemin çog gözel hemin dadı çog 꼲oş şirin suc꼠m, goyunnan geçi etinden yabdırd꼒m bi seped gışlıg topacım var d꼐yn malı꼴ı överse꼴 işde b꼐yle her꼶eş seni꼴 bu saydıglariy꼴 dadına b꼁gma mahanasiynan cercer 꼶imi çe꼲eller de fargına varmad꼒꼴dan hemene biter. Sen 꼁cemi olma, tütün꼢 övme!
- Herif bu s꼠gda çalışıb da telli telli b꼐li꼴i dayradma, senseni üşüdme, gaf꼂 rüz꼨ara garşı goru. İş꼒 bır꼁g da gel sıc꼁g tandıra gir, yüziy꼴 ire꼴gi y꼐rine gessi꼴!
- Hele sen hös de gapı꼴ı gapad, içeri gir. B꼃 biş꼐y olmaz, beni düşünme. Nası ossa acı balcana m꼐hlican deymez.
Aclıg g꼁der 꼶ötü ş꼐y yog. Aclıg, inançlı 꼶imsede 꼰꼁ramı bileme gannı doy꼁c꼁g g꼁der 꼰꼁lalleşdiriy. Ac 꼶imse aslana bile saldıriy, aziycıg alabilme umudiynan gözü h꼐çbi ş꼐yi görm꼐yb fırına bile saldıriy; yı꼲iy, çaliy, 꼲ır꼲ızl꼐y.
- B꼁g 꼠liy꼴 bu durumundan sen suşlusu꼴! Acıg ne var genşl꼒ni düşün꼐ydi꼴 de onu parasız bır꼁gmiy꼐ydı꼴, yabdıglarını 꼲oş gör꼐ydi꼴, her 꼰꼁tasını yüzüne gelmiy꼐ydi꼴. So꼴ucu göriy꼴. Ac goyma 꼲ır꼲ız 꼐de꼴, çog s꼢leme yüssüz 꼐de꼴 d꼐yen olmadı mı veya duymadı꼴 mı?
Ac adam ne yimez 꼲i? V꼐rd꼒꼴 e꼴 꼶ötü, 꼲ımsımış, gurumuş, 꼶üflenmiş, iti꼴 bile yimed꼒 çog 꼶illi olannarını 꼰꼁dda daşı꼴 ber꼲ini bileme yir.
- Allah 꼶imseni꼴 canını aşlıgnan alması꼴. Hemin aşlıg, hemin canı꼴 alınması, hemin de acı acı şi꼲ayedleri, yavralmaları! Düşünmesi bileme adamı sı꼲ıntiya so꼲iy.
- Sen b꼐yle ne 꼰꼁yallar guriysı꼴? Para꼴 yog, işi꼴 yog, gır꼐ydi꼴 yog, guvvedi꼴 yog. S꼢ledme beni, sen aş bi tavıgsı꼴 da dişi꼴de darı göriysi꼴.
- Oturdug yimemizi yimiye başladıg sen geldi꼴. S꼃 teglif 꼐dmemize gereg yog 꼲ı. Gannı꼴 açsa oturub yirsi꼴.
- Satilem burda üzüntümüzden gonuşam꼐yg bile, 꼁ğıdımız bunnumuzdan geliy. Sen de geldi꼴 esgi defdelleri yogl꼐yb açıg yaramıza duz e꼲iysi꼴!
- Sırrı꼴ı b꼂zı꼴dan çı꼲ard꼒꼴, y꼐rene s꼢led꼒꼴 꼶imi o da y꼐renine s꼢l꼐y. Ortada sır mır d꼐yn bi ş꼐y galm꼐y.
- Adam adama gene gereg olmas꼐ydı her biri yal꼔zlıgdan çadl꼐yb ölür, dü꼴yada adam galmazdı.
- Nası ossa bu can bedenden çı꼲ıb ölücüg ölmiye; bari biribirimize yardım 꼐deg, gonuş꼁g, biribirimize yabd꼒mız yardımnarı yüg g꼁bul 꼐dmiyeg, heb barışıg dur꼁g.
- 꼇r biribirimizden utanmas꼁g adam old꼠muzu꼴 bile fargına varmazıg da 꼶imse 꼶imseden gorgmaz heb biribirimizi yir bitiririg.
- 꼄ferim bu adama! Eline ald꼒, v꼐rilen her işi zemanında bitiriy, 꼶imseni꼴 malına göz digm꼐y. Genni gazancını yiy. Ne de ossa adam başga, p꼐livan başga oliy.
- S꼃 dayıma s꼢l꼐ym! G꼐dd꼒꼴 toblulugda ya gonuşma ya da dorgu dürs gonuş; gonuşma꼴da 꼶ims꼐y incidme, ifdira adma, yapılan yavannıgları꼴 üsdüne fazla g꼐dme. B꼐yle 꼐dmesse꼴 cezasını da sen görü꼴. Adamı b꼂zından asallar h꼂!
- Ben o adama ne g꼁der s꼢l꼐ysem bi gul꼃ndan girib öt꼈nden çı꼲iy, h꼐ç alınm꼐y. Ne d꼐ym adam olana bi 꼰꼁neg bile y꼐ter.
- Hele bu dü꼴yada ölmiyen cannı var mı b꼃 gösdet b꼃lım. Gösderdemessi꼴꼲i. 꼄ğa ölür, 꼁bb꼃 ölür, ş꼐yi b꼢g Mamo’da ölür taman.
- Niye her bir꼒z ayrı bi baş çe꼲ib birer tarafa d꼁ğıliys꼒z? B꼐yle 꼐dme꼴. 꼩꼁lbu꼲u 꼁ğac y꼁rp꼃nan gürüler. Bilabar olu꼴.
- M꼃med ne g꼐der g꼐cesini gündüzüne gatıb çalışıb gazancını evine 꼲arcasa da bi tüllü ne artırabiliy ne de yüzü gülebiliymiş de (꼄ceba evini soyan bi 꼲ır꼲ız mı var?) d꼐ymiş.
- Boşuna araması꼴. 꼄ğacı꼴 gurdu içinde taman.
- N꼐rde, 꼰꼁꼴gi masada olursa ossun dorgu bi adam gennine tanınan fırsadları geregli olannar uçun 꼲arcar, y꼁꼲ınnarını g꼁yirmez. Taman 꼁ğacı꼴 꼶ölgesi dibine düşmezmiş.
- Şuna b꼁g yav! Tirim tirim g꼐yinmiş, her꼶eşi꼴 꼰꼁tirini soriy, selamsız geşm꼐y.
Genni gennini 꼁ğa mı bell꼐y ola? 꼩꼁lbu꼲u 꼁ğalıg b꼁ğda bosdanda bidmez 꼲i.
- Gennine gac d꼃fa s꼢ledim. G꼐dd꼒꼴 toblulugda 꼃r 꼁꼲ıllı ol, badman döv otur, y꼐꼴liceglig 꼐dme d꼐dim. Y꼐꼴li daşnan göd siliyler taman.
- 꼇r g꼐dd꼒n toblulugda y꼐ri꼴de 꼁ğırbaşlı durursa꼴 onnarı꼴 nazarında altın gala 꼶imisi꼴. Y꼐ri꼴de durm꼐yb da y꼐꼴liceglig 꼐derse꼴 baş꼂 her tüllü b꼐la gelir. Y꼐ri꼴de 꼁꼲ıllı dur.
- Ölü uçun bi gün 꼃larsı꼴, i꼶i gün 꼃larsı꼴. Üsdelig kimse seni 꼁yiblem꼐yb teselli 꼐der. Deli uçun her꼶eş s꼃 şi꼲ayedci olur. Ona her gün 꼃lam꼁gda 꼰꼁glısın da eli꼴den bi ş꼐y gelmez.
- Her꼶eşnen, 꼰꼁glı 꼰꼁gsız olan her ç꼐şid adamnan garşılaşır, onnarnan urgaşırsı꼴 amma Allah 꼶ims꼐y bunnu b꼢gnen garşılaşdırması꼴.
Dayım genni genni꼴i b꼢g görüb sen 꼰꼁glı old꼠꼴da bile 꼰꼁saba almaz. Asıl b꼐la gennini꼴 başına olur.
- Dayıma sırrı꼴a g꼁yim olucu꼴, b꼂zı꼴da galıb 꼃zı꼴dan çıgm꼐ycı.
꼇r bi çı꼲arsa sırasiynan dam duyar, lov duyar, y꼐l duyar, 꼐l duyar.
Yanı 꼃zı꼴da꼴 ne çı꼲arsa onu her꼶eş duyar.
Siyasedde, idareciligde e꼴 fazla digg꼁d 꼐dec꼈꼴iz 꼲alkı öv꼲elendirmemeg. Sen bi gişisi꼴, 꼲alg çog gişi.
꼇r 꼁y꼁glanıllarsa ortal꼒 d꼁rm꼁d꼃n 꼐deller, hep꼒zi y꼐r꼒zden 꼐ndiriller.
- Hö꼶ümed filan şehere bi idareci yollamış da 꼶imse ne, nası, serd mi, milayim mi old꼠nu bilem꼐y 꼲i ona göre yanına g꼐dmiye çe꼲iniy.
- Az sabıllı olu꼴. Bi zeman s꼠na yabdıglariynan, s꼢ledigleriynen, her꼶eşe davranışlariynan genni gennini belli 꼐der.
- 꼩꼃 tib, 꼰꼃 cins, 꼰꼃 melez, 꼰꼃 gıtanı꼴 olursa ossu꼴 hepisini꼴 özell꼒ni꼴 so꼴unda ‘id’ sözü yapıştırılır. 꼄꼴nıy꼁c꼃꼴ız 꼁g id, gara id hepisi de bi id.
- Sen bi ş꼐y yabmad꼒꼴 꼰꼁lda onu꼴 işled꼒 suşdan n꼈n hö꼶üm giyesi꼴꼲i? 꼄ğ goyun 꼁ğ b꼁c꼃ndan, gara goyun gara b꼁c꼃ndan asılır. H꼐ç düşünme bileme!
- Filan genci꼴 gennine düşen meresi nası 꼲arcad꼒nı, so꼴unu꼴 dilenci ol꼁c꼃nı s꼢lemiyen galmadı.
- Onu꼴 꼁glı yog. 꼄꼲ıl adama sermiye, o da g꼐de gelmiye.
- Bu genci꼴 h꼐ç 꼁glı yog 꼶imi! Ne s꼢leseg, ne tembeh 꼐dseg ya di꼴nem꼐y ya gul꼃nı꼴 birinden girib öt꼈nden çı꼲iy. 꼄glı yogu꼴 biri; bazarda da satılm꼐y 꼲ı alıb gafasına goyası꼴.
- O g꼁der örgedd꼐m 꼰꼁lda çalışannarı꼴 bodurosunu 꼰꼁gig꼁te uygun yazm꼐yb 꼈sig yazmış, maliyiye v꼐rmiş. Dörd gündür resmi dayriye g꼐dib g꼐dib geldi; so꼴unda düzelddi amma genni de bundan bi ders aldı. Digg꼁d 꼐dmiyen, 꼁glını gullanmiyanı꼴 so꼴u bu! 꼄꼲ılsız başı꼴 c꼐zasını 꼁y꼁g çe꼲iy.
- Bu 꼠lan tembellig 꼐dib işini yabmiya s꼃dan soldan yardım isd꼐yb "Aman beyler!" d꼐yec꼈ne "Aman d꼃ğlar!" d꼐yb de genni bitirse çog 꼐yi 꼐der.
- Ben bu işimi yal꼔z başıma da yapmiya çalışıb bundan s꼠na 꼶imsiye yavralmam. 꼄mmim dayım hepisinden aldım payım.
- Gonşunu꼴 o celfin altı yaşınd꼃 uş꼃 analıg elinde s꼁꼴꼲ı y꼐ddi m꼃lle öt꼈ni꼴 uş꼃mış 꼶imi; baba da avrada uyug. 꼉y işde! Ana analıg olursa baba da babalıg oliy.
- Toruna düyür gelennerden bi ayle gızı b꼈nib nişannadılar, y꼁꼲ında da çı꼲arıcılarmış amma ananı꼴 gaygısızlına b꼁꼲ı꼴 hele. Ana gız şu gapı seni꼴, şu gapı benim bol bol geziyler, genner genneri h꼐ç telaşa v꼐rm꼐yler.
Ana geziy gız geziy de bu c꼒zi 꼁ceb 꼶im düzücü bilem꼐ym.
- Geçennerde gonşunu꼴 gıziynan anası bi d꼢şe k꼁gdılar; biz de so꼴una dorgu aralamiya g꼐deg d꼐dig de bi b꼁gdıg sarmaş dolaş gözel 꼰꼁negnernen dışarı çıgdılar. Ne bileg! Ana gız d꼢şdü, biz de s꼁h bellediydig.